Pst! I likskap med Noreg, har mange land fleire mattradisjonar i jula, og dei kan variera frå region til region. Dette er berre eit lite utval av den julematen folk koser seg med i høgtida.
Julegåsa i Tyskland
Katolikkar i mellomalderen åt ikkje kjøt, men fisk i juletida. Då var det fint at gås i visse delar av Tyskland vart tolka som ein type fisk. Han budde trass alt for det meste i vatnet (og smakte mykje betre enn julekarpa, som framleis er ein tradisjon fleire stader i Mellom-Europa).
Andre typar kjøt er framleis å sjå fleire stader i Tyskland, men mange nyt den festlege julegåsa saman med ein type raspeball som heiter kartoffelklöße.
Juletamalar i Mexico
Tamalar er ein klassikar over heile Latin-Amerika, men retten har truleg opphavet sitt i Mesoamerika, det vil seie Mexico og Mellom-Amerika, før europearar kom til verdsdelen. Sjølv om det også blir ete i kvardagen, blir det teke ekstra flid med retten rundt jul.
Tamalar er fylte blad, enten frå kokebanan eller maiskolbar, som blir dampa. Fyllet kan vera mykje forskjellig, men både biff og kyllinglår med forskjellige sausar er populært.
Lechon på Filippinane
Som med mange andre land har Filippinane fleire forskjellige matrettar på bordet i jula. Det katolske landet tek høgtida på alvor, og etter nattverden på juleftan dekker dei opp med det meste av godsaker.
Likevel er retten lechon noko du truleg vil finna overalt. Dette er ein pattegris, altså ein grisunge som ikkje er ferdig med morsmjølk. Grisen blir gjerne grilla heil over open flamme, til kjøttet blir mørt, og svoren blir sprø.
Injera og krydderrike gryterettar
Koptarane i Etiopia og Eritrea feirar jul i januar, ikkje i desember, lik ein del grekarar og russarar. Fram til jula er det faste, og dei som er svært religiøse et ikkje meir enn eitt vegansk måltid om dagen.
Når fasta er over dekker dei opp til skikkeleg fest, med mange forskjellige gryterettar som ein kan gripa med ei injera-lefse.
Den søramerikanske grillfesten asado
I Noreg blir mesteparten av matlaginga gjort inne om vinteren, men nokre stader er det varmt nok til å invitera til grillfest!
I søramerikanske land som Argentina, Chile, Paraguay og Uruguay kan du rekna med å bli servert dei beste kjøttstykka deira i jula, helst frå okse. Så det er berre å håpa på ein invitasjon til ein asado, eller kjøttgrilling.
Den vestafrikanske jollof-risen
Jollof-ris er ein obligatorisk del av festmåltid i Vest-Afrika, og er sjølvsagt også ein del av juletradisjonen. Risen er å finne i mange land, og fleire av dei, spesielt Nigeria og Ghana, knivar om kven som har den beste versjonen.
Retten blir typisk laga med ris, tomatar, lauk og krydder som får koka saman med forskjellige grønsaker og eventuelt kjøtt.
Grønlandsk mattak
For folk som bur lengst mot nord gjeld det å halde styrka oppe under den mørkaste og kaldaste tida. Mattak, eller kvalfeitt er ein delikatesse og festmat for både personar som bur på Grønland, og andre arktiske urfolk.
Mattak er spekket til kvalen, og kan koma frå grønlandskval, narkval og kvitkval. Feittet blir tradisjonelt ete rått, men kan også steikast eller syltast.
Meghli frå Levanten
Rispuddingen Meghli blir laga ved å koke rismjøl, vatn og sukker, som blir smaksett med karve og dryssa med forskjellige nøtter. Det er ein tradisjonell godbit ved fødslar i Levanten, altså området ved den austlege delen av Middelhavet.
Retten er også populær blant kristne i området, spesielt i Libanon, for å feira fødselen til Jesus.
Den greske krigen mellom Kourabiedes og Melomakarona
I Noreg går debatten mellom pinnekjøtt og ribbe, medan i Hellas har dei ein litt søtare krangel.
Både Melomakarona og Kourabiedes er søte kaker som blir bakt i jula, men kvar grekar har ein favoritt som dei vil forsvare som den beste.
Bonusjul: Kentucky Fried Chicken i Japan
Kristendom er ikkje særleg utbreitt i Japan, og jul er difor ikkje noko dei feirar særleg. Likevel er det ei høgtid dei assosierer med Vesten, og det har utvikla seg ein eigen mattradisjon i jula.
24. desember set nemleg millionar av japanarar seg ned med ei bøtte Kentucky Fried Chicken. Folk står i lange køar for å sikra seg den amerikanske maten til ei høgtid dei assosierer med amerikansk underhaldning.
- Les også: Julefeiringa verda rundt – i bilete
_1.jpg){kind=link}
.JPG){kind=link}
