Autisme
Autisme er ein diagnose, og er ikkje ein sjukdom, men ei funksjonsnedsetjing. Autisme kjem av at hjernen utviklar seg annleis enn det som er vanleg. Personar med autisme ser verda på ein annan måte og kan oppføre seg annleis enn folk utan autisme. Autisme er noko ein blir fødd med.
kjelde: Lille norske leksikon
Stine Hanssen Brattland fekk ikkje diagnosen autisme før ho var 39 år, men det vil ikkje seie at ho ikkje var autist før dette.
Allereie som barn kjende ho seg annleis enn jamaldringar, og på skulen blei ho mobba på grunn av at ho skilte seg ut.
– Barn som kjenner seg annleis er viktige og dei trengst i samfunnet. Å vere annleis enn dei andre er ikkje dårleg, seier Stine, som no er vaksen og har lært seg å like nettopp det som gjer ho annleis.
Utfordringar på skulen
Ein av tinga som gjorde at Stine kjende seg annleis som barn, var at ho sleit med å halde augekontakt med dei ho snakka med. Dette er vanleg blant folk med autisme.
– Det var heller ikkje alltid eg forstod kva som var lurt å seie og ikkje. Det kunne gjere at eg sa noko rart, og då kunne dei andre elevane himle med auga og flire.
Ei anna utfordring Stine møtte i klasserommet, var bråk.
– Lydar av at stolar blei flytta på og at folk pusta og kremta, gjorde det frykteleg vanskeleg for meg å konsentrere seg på skulen. Eg blei også svært stressa om ting ikkje gjekk slik eg hadde planlagt, men i staden plutseleg endra seg.
Også det å bli overvelda av mange inntrykk, er heilt vanleg blant autistar.
Hyperfokus
Men autisme treng ikkje berre å føre med seg utfordringar og negative hendingar.
Personar med autisme har ofte interesser dei er svært fokuserte på, noko som blir kalla hyperfokus.
– Då eg var ni år lærte vi om Island på skulen. Det var det råaste eg hadde høyrt om – eit audt land med isbrear og vulkanar.
Etter denne skuletimen las Stine alt ho kom over som handla om Island, og kunne til slutt veldig mykje om øya.
– Det var skikkeleg behageleg å vere så oppslukt av noko.
Fint at ikkje alle er like
Trass i at det er positive sider ved å ha autismediagnosen, er det viktig for Stine at autisme ikkje skal bli snakka om som ei superkraft.
– Ein skal få lov å vere autist utan at ein skal vere eit supermenneske.
For det følgjer med utfordringar når ein har autisme, slik det gjorde for Stine. Men Stine peiker på at menneska rundt kan vere til stor hjelp.
Til dømes rår ho barn til å forsøke å inkludere, dersom dei ser at nokon andre er utanfor eller blir gjort narr av fordi dei er annleis. Det kan ofte vere lurt å seie frå til ein vaksen i tillegg.
– Og om barn klarer å tenkje at det er fint at ikkje alle er like og aksepterer dei som er annleis, trur eg barn med autisme kan få det betre.
